درجه رست قهوه و نحوه انجام آن، مهم ترین عامل برای طعم گرفتن قهوه خام بعد از برداشت این محصول از مزارع است. رست یا برشته کردن قهوه خام موجب تغییر رنگ قهوه و طعم گرفتن آن میشود.
رست قهوه به معنای پختن قهوه با درجه حرارت مختلف به منظور استفاده بهتر از آن بوده و یک کار تخصصی و حساس است. به منظور حساسیت بالای کار، معمولا در کافهها یا کارگاههای رست قهوه افرادی که در این حوزه تخصص دارند، بهکارگیری میشوند.
رست قهوه چیست؟
رست قهوه یک فرآیند تخصصی با حساسیت بالاست که توسط رستر انجام می شود. رستر شخصی است که دانه های قهوه را برای برشته شدن یا اصطلاحا تفت داده شدن داخل دستگاه می ریزد. این فرد لازم است درجه حرارت و دمای لازم برای رست شدن قهوه، مدت زمان لازم برای رست شدن را تنظیم کند. رسترهای حرفه ای در تمام مدت برشته شدن دانه های قهوه، میزان تغییر رنگ دانه ها، میزان ترک خوردن آن ها را کنترل می کنند تا بتوانند دانه های قهوه را به اندازه مناسب رست نمایند. هم چنین لازم است روش های تهویه مناسب برای تخلیه دود ناشی از رستینگ قهوه هم بررسی شود تا کیفیت دانه های قهوه در حین برشته سازی، دستخوش تغییر نشود.
دستگاه پخت قهوه خام
دستگاه پخت قهوه خام که دستگاه روستر هم نامیده می شود، دستگاهی برای فرآوری دانه های قهوه خام و برشته سازی آن هاست. انواع مختلفی از دستگاه های رست قهوه وجود دارند که براساس روشی که برای رست کردن قهوه استفاده می کنند، تقسیم بندی می شوند. مثل دستگاه بستر سیال، دستگاه روستر درام و دستگاه روستر هواپز. مهم ترین وظیفه دستگاه های پخت قهوه خام، تبدیل کردن دانه های خام قهوه، خشک کردن دانه های قهوه است تا باریستاها و طرفداران قهوه بتوانند به راحتی این دانه ها را آسیاب کنند. دستگاه های روستر قهوه را براساس حجم عملکردی شان برای رست قهوه هم می توان به انواع مختلف تقسیم بندی کرد.
نحوه رست دادن قهوه
قهوه خام به منظور استفاده راحت، بعد از برداشت به دست رستر میرسد. رستر به کسی میگویند که تخصص رست قهوه را دارد. از آنجایی که رست کردن قهوه کار آسانی نیست، نیازمند یک فرد متخصص و کار بلد است. رستر با توجه به درجات رست قهوه موردنظر، دانههای قهوه را درون دستگاه ریخته و کار برشته کردن قهوه را آغاز میکند. رست کردن قهوه به صورت عمده و در حجم زیاد، عموما در یک فضای کارگاهی با دستگاههای بزرگی انجام میشود.
رستر بعد از اینکه دانههای خام قهوه را درون مخزن دستگاه ریخت، دستگاه را راهاندازی میکند. تنظیم دما و درجه حرارت، کنترل زمان رست، بررسی میزان رست قهوه، توجه به تغییر رنگ و ایجاد ترک روی دانههای قهوه، تهویه مناسب دود ناشی از فرایند رست، همگی از وظایف یک رستر است. به دلیل حساسیت بالای کار رست، رستر در تمام مدت زمانی که دستگاه روشن و درحال برشته کردن قهوه است باید بالای سر دستگاه بوده و وضعیت قهوه را بررسی کند.
مراحل رست قهوه
مراحل رست قهوه از پایین ترین درجه حرارت آغاز می شود که به آن رست لایت می گویند. سپس به تدریج که دما افزایش می یابد و مراحل رست شدن به ترتیب، مدیوم، مدیوم دارک و دارک را تشکیل می دهند. با افزایش دما، رنگ دانه های قهوه از روشن به تیره تغییر می کنند. هم چنین، رست شدن تدریجی باعث می شود که طعم واقعی دانه های قهوه آزاد شود و ترک هایی روی دانه ها ظاهر شود. البته، فرآیند رست کردن قهوه حتما باید توسط افراد متخصص انجام شود تا زمان و درجه حرارت مناسب برای دانه های قهوه به درستی تعیین گردد.
درجه رست قهوه
درجه رست قهوه، به معنای میزان حرارت دادن دانه های قهوه با درجات مختلف است. رست کردن یا برشته کردن قهوه، موجب تغییر رنگ قهوه و آزاد شدن طعم آن می شود. رست کردن قهوه، درجات مختلفی دارد و از روشن ترین تا تیره ترین را شامل می شود. معمولا دانه قهوه خام بعد از برداشت رست می شود و باعث می شود دانه های خام قهوه، پخته یا برشته شوند. انجام برشته سازی یا رست کردن قهوه، یک مهارت تخصصی است که توسط باریستاها یا رسترهای حرفه ای انجام می شود تا عطر و طعم قهوه به خوبی آزاد شود و برای تهیه یک نوشیدنی دلنشین استفاده گردد.
درجات رست قهوه
درجات رست قهوه با یکدیگر متفاوت بوده و مراحل رست از روشن ترین درجه شروع و تا تیرهترین درجه پیش میرود. تفاوت درجه رست قهوه به دلیل تفاوت در نحوه دمآوری قهوههای مختلف و همچنین وجود ذائقههای متفاوت افراد است. برای مثال: ممکن است شخصی مایل به نوشیدن قهوه با طعم بسیار تلخ باشد، درصورتی که طعم تلخ قهوه ممکن است، برای برخی دیگر از افراد خوشایند نباشد. از این رو دانههای خام قهوه با چندین درجه رست متفاوت، برشته میشوند.
رست قهوه لایت
رست قهوه لایت، روشن ترین درجه رست قهوه بوده و اولین درجه از مراحل رست قهوه، همین رست لایت است. در رست قهوه لایت، دانهها چندان تغییر رنگ نمیدهند و مزه آن نیز تغییر زیادی نمیکند. قهوه در رست لایت، بیشترین مقدار اسیدیته را دارا میباشد.
رست لایت قهوه در زمان کمتری نسبت به سایر درجات رست قهوه انجام میشود. در این مرحله از رست دانهها بیشترین شباهت ظاهری را نسبت به دانههای خام دارند و نشانههایی از وجود روغن بر روی آنها دیده نمیشود. درجه حرارت در رست لایت حدودا از ۱۹۶ درجه سانتیگراد آغاز و تا حدود ۲۰۵ ادامه مییابد.
رست قهوه مدیوم
این درجه رست قهوه طرفداران زیادی در سراسر جهان داشته و آمار مصرف آن بالا است. درجه رست قهوه مدیوم نسبت به رست قهوه لایت بیشتر است. در نتیجه تغییر رنگ و مزه آن هم نسبت به قهوه لایت بیشتر به چشم میخورد. در فرایند رست قهوه مدیوم، میزان اسیدیته قهوه کمتر میشود و طعم شکلاتی قهوه بیشتر آزاد میشود.
توجه به تنظیم دمای دستگاه و زمان برشته شدن در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است. طی فرایند رست مدیوم معمولا نشانههایی از وجود ترک بر روی دانهها ظاهر میشود. درجه حرارت در طی فرایند رست قهوه مدیوم معمولا از ۲۱۰ شروع و تا ۲۲۴ درجه سانتیگراد ادامه مییابد.
تفاوت قهوه دارک و مدیوم
تفاوت قهوه دارک و مدیوم در درجه حرارت رست شدن آن هاست. قهوه مدیوم که پرطرفدارترین نوع قهوه در سراسر جهان است، معمولا در دمای 210 تا 224 درجه سانتی گراد رست می شود. این نوع قهوه، اسیدیته پایینی و طعمی شکلاتی دارد. میزان اسیدیته قهوه مدیوم معمولا پایین است. اما قهوه دارک در بالاترین درجه حرارت یعنی 239 تا 246 درجه سانتی گراد رست می شود. دانه های قهوه در این دما به تیره ترین حالت ممکن در می آیند و میزان روغن آن ها به میزان بالایی آزاد می شود. این درجه حرارت باعث می شود که کافئین موجود در دانه های قهوه تا حد زیادی از بین برود.
دارک رست چیست؟
دارک رست انواعی از فرآیند برشته کردن دانه های قهوه است که در درجه حرارت بالا صورت می گیرد. این حرارت بالا باعث آزاد سازی روغن در دانه های قهوه می شود. قهوه دارک رست به خاطر سبک بودن، غلظت بالا و هم چنین رنگ تیره ای که دارد، شناخته می شود. طعم اصلی قهوه را می توان در دانه های دارک رست شناسایی کرد. البته لازم به ذکر است که برشته سازی قهوه در دمای بالا باید حتما توسط فرد متخصص صورت بگیرد، زیرا بالا بودن درجه حرارت ممکن است باعث سوختگی و غیر قابل مصرف شدن دانه های قهوه شود.
رست قهوه دارک
آخرین درجه رست قهوه، همین مرحله است. در این مرحله دانهها با دمای بیشتری حرارت دیده و برشته میشوند. در رست قهوه دارک، رنگ دانهها در تیرهترین حالت ممکن است. در این مرحله دانهها به دلیل حرارت زیاد و برشتگی بیشتر، روغنی میشوند. طعم اصلی قهوه در فرایند این رست آزاد میشود.
حساسیت مرحله رست دارک از سایر مراحل هم بیشتر است اگر در این مرحله دمای دستگاه و مدت زمان انجام رست تنظیم نشود، دانهها به سمت سوختگی میروند و غیرقابل مصرف میشوند.
میزان دما در رست دارک از عدد ۲۳۹ آغاز و تا ۲۴۶ درجه سانتیگراد ادامه مییابد. بالا بردن دما از حالت مجاز و قرار دادن قهوههای رست شده در مجاورت هوا و اکسیژن، بالافاصله بعد از خارج شدن از دستگاه به شدت میتواند آسیب زا و خطرناک باشد. در فرایند رست قهوه دارک معمولا به دلیل گرمای زیاد، مقداری از کافئین موجود در قهوه از بین میرود.
درجه رست قهوه، همانطور که در بالا اشاره کردیم به سه درجه تقسیم میشود، اما برخی معتقدند که مابین رست مدیوم و رست دارک، یک درجه دیگر به نام رست قهوه مدیوم_ دارک وجود دارد. در این درجه از رست، دانههای قهوه تیرهتر از قهوه مدیوم و روشنتر از قهوه دارک است.
در مرحله رست قهوه مدیوم_ دارک با اینکه دانهها کاملا روغنی نشدهاند، ولی نشانههایی از وجود روغن بر روی آنها ظاهر میشود. همچنین میزان دما از عدد۲۲۵ شروع و تا ۲۳۴ ادامه مییابد. در بسیاری از مناطق مختلف دنیا، همین درجات اصلی رست را هم به قسمتهای متخلف تقسیم میکنند.
تفاوت رست قهوه
تفاوت رست قهوه براساس درجه حرارت های مختلف، متفاوت است. قهوه رست لایت، روشن ترین دانه های قهوه را دارد و از نظر میزان اسیدیته بالاست. دانه قهوه رست لایت، طعم تلخی ندارد و میزان روغن دانه ها کم است. قهوه مدیوم، که پرطرفدارترین نوع قهوه در سراسر جهان است، به میزان متوسط برشته می شود. به همین خاطر دانه ها کمی روغنی هستند، عطر و طعم آن ها مطلوب است و میزان اسیدیته آن ها هم نسبت به قهوه لایت پایین تر است. دانه قهوه دارک رست، طعم واقعی قهوه را دارد و دانه های آن به رنگ قهوه ای تیره تا مشکی دیده می شوند.
کلام آخر درباره درجه رست قهوه
درجه رست قهوه، به صورت کلی به ۳ الی ۴ درجه تقسیم میشود. این تقسیمبندی درجه براساس شکل ظاهری قهوه، طعم آن، میزان تلخی و اسیدیته قهوه، زمان حرارت دیدن، میزان حرارت و گرما توسط متخصصین در این حوزه شکل گرفته است.
افزایش میزان آگاهی درباره انواع قهوه و نحوه رست آن توسط افرادی که در زمینه قهوه فعالیت میکنند، تا حد زیادی میتواند به بهبود کار و فعالیت آنان کمک کند. همچنین شناخت درجات رست قهوه این امکان را فراهم میسازد که افراد بتوانند قهوه مصرفی خود را مطابق ذائقه و سلیقه خود انتخاب نمايند. پیشنهاد میکنیم، سفارش خود را به صورت عمده انجام دهید، چرا که از نظر قیمت، خرید قهوه عمده نسبت به خرید جزئی آن به صرفهتر است.