برنج چگونه گیاهی است و در کجا کشت می شود؟
برنج یکی از اعضای خانواده غلات نشاسته ای است که نقش مهمی در تغذیه بخش عظیمی از مردم سراسر جهان ایفا می کند. نام علمی برنج، Oryza sativa است که انواع مختلفی از برنج با ویژگی های مختلف را شامل می شود. برنج گیاهی گرمسیری و نیمه گرمسیری است که در کشورهای مختلف از جمله پاکستان، هندوستان، تایلند کشت می شود. کشت برنج در ایران به ویژه در استان های شمالی مثل استان مازندران و گیلان، هم سابقه طولانی دارد. برنج دارای مواد معدنی و ویتامین های مختلفی است که آن را تبدیل به یک ماده غذایی با ارزش کرده است.
برنج چه نوع گیاهی است؟
برنج، یک گیاه یک ساله و از خانواده گندمیان است که با نام علمی Oryza sativa شناخته می شود. برنج یکی از مهم ترین انواع غلات نشاسته ای خوراکی است که به عنوان یک وعده اصلی غذایی در سراسر جهان به ویژه کشورهای آسیایی مثل چین، ژاپن و کره به کار می رود. برنج گیاهی گرمسیری و نیمه گرمسیری است که در کشورهای پاکستان، هند، تایلند کشت می شود. برنج انواع مختلفی دارد که انواع برنج سفید، برنج قهوه ای و برنج قرمز، کاربرد خوراکی دارد. در ایران، محل اصلی کشت برنج، استان های شمالی کشور به ویژه استان مازندران است، اگرچه در بعضی از استان های جنوبی هم کشت برنج رواج دارد.
همه چیز در مورد کاشت برنج
کاشت برنج، اولین اقدام برای بهره برداری از برنج است. شالیکاران معمولا از بین بهترین بذرها، اقدام به جوانه زنی می کنند و سپس جوانه ها را به زمین های آماده شده انتقال می دهند. دمای مطلوب برای کاشت برنج بین 20 تا 37 درجه سانتی گراد است. شالیکاران همیشه سعی می کنند زمین های کشاورزی را از مواد معدنی و مغذی لازم برای برنج غنی سازند. آبیاری هم نقش مهمی در فرآیند کاشت برنج دارد. بعد از طی مدت زمان لازم برای گلدهی و رشد محصول، شالیکاران اقدام به جمع آوری برنج، سبوس گیری و سورتینگ آن می کنند و به این ترتیب آن ها را برای عرضه به بازار آماده می کنند.
برنج، از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است. نیمی از جمعیت جهان، به برنج به عنوان یک غذای اصلی وابسته هستند. هم‌اکنون رقم‌های مختلف برنج در جهان وجود دارد، اما این‌ها در دو گونه زیستی کلی جای می‌گیرند.گونه‌های اصلی برنج، شامل برنج آسیایی با نام علمی Oryza sativa و برنج آفریقایی با نام علمی Oryza glaberrima هستند.
برنج گیاهی است علفی یکساله مخصوص مناطق گرم پر آب. معروف است که از نظر شرائط اقلیمی محل رویش برنج باید سر در آتش و پا در آب باشد. ارتفاع ساقۀ آن حدود 4/1-1 متر. برگها ی آن باریک و دراز نوک تیز و گلهای آن به صورت سنبلکهایی با دم کوتاه در اطراف محور گل دهندۀ گیاه ظاهر می شود و میوۀ آن به شکل خوشه ای متشکل از سنبلکها در انتهای ساقه در می آید. در مورد بعضی از ارقام، خوشه برنج دارای ریشک است ودر مورد بعضی از ارقام بدون ریشک می باشند. در هر سنبلک سه گل وجود دارد که یکی از گلها که در راس واقع شده کامل و بارور و دو گل دیگر که در طرفین آن قرار دارند عقیم هستند. میوه را که یک دانۀ برنج در آن قرار داردشلتوک نامند.
برنج از آسیا برخاسته است و از روز گاران کهن در چین ، ژاپن، هندوچین و هندوستان و پس از آن در جاوه ، سیلان ، اندونزی ،مصر، ماداگاسکار،برزیل ، امریکا،جنوب اروپاو عد های از سایر مناطق دنیا حتی در جنوب شوروی سایق نیز در مناطق گرم مانند سرزمین کوبان کاشته می شود. در ایران انواع آن در مناطق شمال ایران ودر جنوب در خوزستان و در نواحی گرمسیر فارس و اصفهان کاشته می شود.
از نظر شکل ظاهری به طور کلی دو نوع برنج وجود دارد، نوع هندی که دانۀ دراز است و باریک و خیلی مرغوب که قسمت عمدۀ برنجهای مرغوب صدری ایران از آن نوع می باشد. نوع دوم ژاپنی که دانۀ گرد و ریز است که در ایران به نام برنج گرده معروف می باشد.
از نظر تطابق با شرایط اقلیمی رویش نیز 4 گونه اصلی مختلف وجو دارد .
برنجی است که در اراضی جلگه ای آبگیر کاشته می شود و به آب زیادی احتیاج دارد. Riz cultive1.
برنجی است که دارای چسبندگی می باشد ودر مناطق پر آب کاشته می شود و ژاپنی ها بیشتر Riz glutant2.
این دونوع را دوست دارند این برنج نیز به آب زیاد احتیاج دارد.
یا برنج مواج که معمولا به طور شناور در آب می روید و در تایلند و نواحی که Oryza fluitans یا Riz flottant3.
اراضی گود را سیلاب فرا می گیرد کاشته می شود و پس از بزرگ شدن بوته ها در بعضی قسمت عمق آب تا چند متر می رسد که نهال برنج در آن به طور شناور به رشد خود ادامه می دهد.
زمان کاشت و برداشت برنج
زمان کاشت و برداشت برنج کشت اول و دوم در شمال ایران که اصلی ترین تولید کننده های برنج ایرانی هستند، با هم متفاوت است. برنج کشت اول، معمولا در فروردین و اردیبهشت که فصل های پرباران هستند، کشت می شود و برداشت آن در تابستان (مرداد و شهریور) انجام می شود. بعد از برداشت برنج کشت اول و آماده سازی مجدد زمین، کاشت برنج کشت دوم آغاز می گردد.در تابستان، هوای مناطق شمالی شرجی است و بیشترین میزان رطوبت در هوا وجود دارد که برای کاشت برنج لازم است. بهترین زمان برای برداشت برنج کشت دوم معمولا آبان ماه است.
مراحل کاشت برنج در شالیزار
مراحل کاشت برنج در شالیزار را می توان به چهار مرحله کلی تقسیم بندی کرد که عبارتند از:جوانه دار کردن بذر برنج: کشاورزان در اولین قدم، تعدادی از بذرهای به جا مانده از سال گذشته را برای کشت مجدد آماده می کنند. آماده کردن خزانه برای کاشت برنج: خزانه بخش کوچکی از زمین کشاورزی است که بذرهای جوانه زده در آن کاشته می شود تا تبدیل به نشا شوند.انتقال نشا از خزانه به زمین اصلی: جوانه های رشد کرده که به آن ها نشا گفته می شود، به زمین کشاورزی اصلی منتقل می شوند.کاشت نشا در زمین اصلی: که به آن نشاکاری گفته می شود. فاصله نشاها بسته به نوع برنج متفاوت است.
زمان کاشت برنج
زمان کاشت برنج در استان های شمالی ایران، فصل های پرباران به خصوص فصل بهار است. مرحله ابتدایی کاشت برنج، خزانه گیری است که اغلب در فروردین ماه انجام می شود. برنج های بهاره، که در اواسط اردیبهشت تا خرداد کشت می شوند، در ماه های تیر و مرداد قابل برداشت هستند. در استان های پرباران و در مناطق دارای خاک حاصلخیز مثل استان مازندران، امکان کشت دوم برنج هم وجود دارد. برنج های کشت دوم که به نام برنج تابستانه هم شناخته می شوند، در اواسط تیر تا مرداد کشت شده و در اواسط پاییز و زمستان برداشت می شوند.
فصل کاشت برنج
فصل کاشت برنج، معمولا دوبار در سال است: بهار و تابستان. برنج هایی که از اواخر فروردین تا تیرماه کشت می شوند، برنج بهاره نامیده می شوند. زمان برداشت کشت بهاره، از اواسط مرداد ماه تا اواخر شهریور است. کشت تابستانه، از اواسط تیرماه تا اوایل مردادماه کشت می شود. این نوع برنج که به نام برنج کشت دوم هم شناخته می شود، از اواسط آذرماه تا دی ماه برداشت می شود. برنج های کشت دوم، معمولا در استان هایی مثل استان مازندران قابل کشت است که شرایط آب و هوایی مطلوب، زاویه مناسب برای تابش خورشید، خاک حاصلخیز و بارندگی کافی داشته باشند.
7 مرحله کاشت و کشت برنج
1. انتخاب زمین مناسب
برای موفقیت در کشت برنج، انتخاب زمین بسیار حیاتی است:
- خاک مناسب: خاک‌های رسی-رسی شنی با ظرفیت نگهداری آب بالا بهترین انتخاب‌اند.
- دسترسی به آب: برنج به محیطی غرقابی نیاز دارد؛ بنابراین نزدیک بودن به منابع آبی پایدار الزامی است.
- شرایط اقلیمی: مناطق گرم و مرطوب با دمای 20-35 درجه سانتی‌گراد ایده‌آل‌اند.
2. آماده‌سازی زمین
قبل از کاشت، زمین باید آماده شود:
- شخم‌زنی: شخم اولیه برای شکستن کلوخ‌ها و تهویه خاک انجام می‌شود.
- آبگیری: غرقابی کردن زمین برای جلوگیری از رشد علف‌های هرز ضروری است.
- تقویت خاک: استفاده از کودهای آلی و شیمیایی برای بهبود مواد مغذی خاک توصیه می‌شود.
3. انتخاب و آماده‌سازی بذر
- انتخاب بذر: بذرهای سالم، پرمحصول و متناسب با اقلیم منطقه را انتخاب کنید.
- آماده‌سازی بذر: بذرها را قبل از کاشت در محلول ضدقارچ خیسانده و جوانه‌دار کنید. این مرحله، نرخ جوانه‌زنی را افزایش می‌دهد.
4. کاشت برنج
- روش‌های کاشت:
- کاشت مستقیم: بذرها مستقیماً به زمین غرقابی منتقل می‌شوند.
- نشاکاری: بذرها ابتدا در گلخانه کاشته و سپس به زمین اصلی منتقل می‌شوند.
- تراکم کاشت: رعایت فاصله مناسب بین نشاها برای جلوگیری از رقابت گیاهان ضروری است.
5. مدیریت آب و مراقبت از مزرعه
- کنترل آب: سطح آب باید همواره بین 2-5 سانتی‌متر باشد.
- مبارزه با آفات و بیماری‌ها: استفاده از سموم مناسب برای جلوگیری از آفات همچون کرم ساقه‌خوار و بیماری‌های قارچی ضروری است.
- کوددهی: کودهای ازته، پتاسیمی و فسفری را طبق برنامه به کار ببرید.
6. برداشت برنج
- زمان برداشت: وقتی 80-90 درصد دانه‌ها زرد شدند، زمان برداشت فرارسیده است.
- روش برداشت: می‌توانید از ماشین‌های برداشت یا روش‌های دستی استفاده کنید.
7. خشک کردن و ذخیره‌سازی
پس از برداشت، دانه‌ها باید خشک شوند تا رطوبت آن‌ها به حدود 12-14 درصد کاهش یابد. سپس برنج در محیطی خشک و دور از آفات انبار شود.
برای خرید برنج عمده از سبزبهار، شما می‌توانید انواع برنج باکیفیت ایرانی و خارجی را به صورت مستقیم و با قیمت مناسب تهیه کنید. سبزبهار تلاش دارد محصولات را با تضمین کیفیت و در سریع‌ترین زمان ممکن به مشتریان ارائه دهد. برای اطلاعات بیشتر یا ثبت سفارش، پیشنهاد می‌شود به وب‌سایت رسمی فروشگاه سبزبهار مراجعه کنید.
